Duurzaamheid
Wat is "duurzaam" eigenlijk? Het betekende ooit letterlijk "lang durend" doch is sindsdien geëvolueerd van "weinig aan slijtage onderhevig" naar "het milieu weinig belastend". Dat de speedpedelec duurzamer is dan een auto is een open deur: we hoeven slechts naar het gewicht (lees materiaalverbruik) van beide te kijken. Maar hoe zit het als zij een fiets of e-bike vervangt? Onze stelling is dat de speedpedelec duurzaam is als ze een auto (geheel) vervangt doch weinig duurzaam is als zodanig. En dat wordt ook nog van vele kanten bedreigt maar is door fietser, industrie en overheid positief te beïnvloeden.
Bron:
The End, auteur Monolink & Acid Pauli, Duitse muzikanten 2015
Hoe duurzaam is een speedpedelec eigenlijk?
Zoals bij veel producten hangt de duurzaamheid af van meerdere factoren.
Lokale grondstoffen en productie.
Als de grondstoffen voor de onderdelen van de fiets van over de hele wereld komen vormt dat een milieubelasting tijdens het transport. Daarnaast vind het fabricageproces vaak in lage lonen landen plaats. Denk aan de productie van aluminium frames in Taiwan of bandenrubber in Indonesië. De eindmontage kan vaak wel lokaal gebeuren al is de definitie van lokaal rekbaar: is dat regionaal of landelijk?
Punten hierbij scoren de Belgische Ellio en Aska en het Nederlandse Byqr.
De functionele bruikbaarheid (usability by design).
Doet de fiets waarvoor die ontworpen is, namelijk het, sneller dan per e-bike, kunnen vervoeren van een persoon op diens spierkracht verhoogt met een ondersteunende elektrische motor. Is dit niet het geval dan zal die minder of niet gebruikt worden. Denk aan beperkingen door infrastructuur of wetgeving.
Maar ook praktische beperkingen, bijvoorbeeld het niet kunnen vervoeren van bagage.
Mate van repareerbaarheid (repairability).
Repareerbaarheid verlengt de gebruiksduur (de longevity) van het product. Belangrijk hierbij is met name de vervangbaarheid van de elektrische onderdelen. Immers de meeste mechanische onderdelen (bijvoorbeeld overbrenging en versnelling) zijn bij een defect beschikbaar omdat ze standaardproducten zijn die ook voor e-bikes of bio-fietsen gemaakt worden.
De elektrische onderdelen zelf echter kennen een beperkte levensduur: ze zijn complexer en gevoeliger voor slijtage (zeker de middenmotor) en weersomstandigheden. Daarnaast worden deze producten met regelmaat verbeterd of opgevolgd door een nieuwe "generatie". Dan is maar de vraag hoelang de fabrikant de "oude" generatie nog ondersteunt. Ook willen de meeste consumenten een "nieuw" model gebruiken waardoor de gemiddelde speedpedelec binnen 3 jaar al van eigenaar wisselt. De meest voorkomende leasetermijn is dan ook 3 jaar.
Mate van herbestemming ná het gebruik (recyclability).
De Duitsers noemen dat met een mooi woord "rückbau" (terugbouw) dat beter weergeeft wat er moet gebeuren op het levenseinde van je speedpedelec: het demonteren en sorteren van alle onderdelen en deze geschikt maken voor recycling oftewel hergebruik van de grondstoffen.
Hier weten we helaas weinig van maar het zal wel arbeidsintensief zijn door de complexiteit van de fiets.
Zelfs het grootste milieurisico, de accu, vormt nog steeds een probleem. Hoe winnen we kostbare grondstoffen hierin terug? Risico is dat de accu's de oven in gaan waarna de restanten enigermate geschikt zijn voor "herbestemming": dit kost niet alleen veel energie maar levert ook veel afval op.
Het recycleprobleem.
Kern van het recycleprobleem is dat de fietsindustrie zich richt op de productie van nieuw (en de verkoop er van via een winstmodel) en niet ook op de retourname van gebruikte fiets(onderdelen).
Helaas komt, na demontage, zelden remontage voor: het toepassen van gebruikte onderdelen op een "nieuwe" fiets. Dat komt mede door de evolutie snelheid van alle onderdelen waardoor die onderdelen technisch niet meer geplaatst kunnen worden. Daarnaast is het de vraag of klanten, bij een complex product als een speedpedelec, gebruikte onderdelen willen. Dan komt mogelijk de bedrijfszekerheid van de fiets onderdruk te staan en worden garantie en productaansprakelijkheid nog belangrijker.
Of overheidsbemoeienis (dwingende wetgeving) hieraan iets kan veranderen is maar zeer de vraag.
Modulair.
Bij speedpedelecs komt modulaire bouw niet voor: dat is het, op ieder moment in de levensfase van de fiets, kunnen scheiden van de elektrische onderdelen en de mechanische fiets.
Bij de e-bike kennen we bijvoorbeeld de Pendix middenmotor die, juist ook, achteraf op je goede fiets gemonteerd kan worden en later ook weer overgeplaatst of verwijderd kan worden.
De typegoedkeuring van de speedpedelec staat dit "ombouwen" echter niet toe.
Vergelijking met de auto.
Tesla Model S Speedpedelec
massa 1.300 Kg 30 Kg
accu Wh 95.000 1.000
actieradius 610 Km 60 km
0-100 Km/u 2,6 Sec -
0-45 Km/u - 7 Sec